Doelen van spelsimulaties

Spelsimulaties zijn er primair om te leren en inzicht te krijgen. Dat kan bijvoorbeeld zijn:

• het verkennen van de toekomst van je bedrijf
• het aanleren en instuderen van een nieuw organisatieproces (implementatie)
• leren over je eigen houding en gedrag
• in gesprek raken over lastige situaties in het werk
• het boven water halen van best practices
• als team elkaar leren kennen en beter leren samenwerken
• het diagnosticeren van een bestaande situatie

Vormen van spelsimulaties

Er zijn talloze vormen van spelsimulaties. Veel eenvoudige oefeningen worden algauw ‘game’ genoemd. Dat zijn ze dan ook wel, maar van een simulatie is dan eigenlijk geen sprake. Een spelsimulatie bevat ten minste de volgende elementen: er is een doel, een verhaal en een scenario, er is werkelijkheid beschreven die gesimuleerd wordt, er zijn diverse rollen, er wordt gebruikgemaakt van spelregels. Meestal zijn er spelstappen en rondes en er zijn aansprekende materialen gebruikt.

Wat de materialen of het medium betreft: de variatie is oneindig. Sommige simulaties zijn uitsluitend op een computer te spelen. Deze games worden steeds realistischer. Bekend zijn ook de spellen op een bord of met behulp van kaarten. Deze hebben vaak een beperkt simulerend karakter. Wel zijn het ‘speelse’ werkvormen. Een case of rollenspel is wel een krachtige simulatie, maar is vaak weer wat eenzijdig wat scenario en complexiteit van organisatieprocessen betreft.

Zeer krachtig zijn de zogenaamde Social Simulations (ook wel eens Business Games of Serious Games) genoemd. Een organisatie of organisatieproces wordt in al zijn complexiteit teruggebracht tot de essentie, en dan verkleind neergezet in een spelruimte. Soms zijn dit maatwerk spelsimulaties. Andere varianten zijn bestaande games die op meerdere vragen inzetbaar zijn.

Metaforisch of realistisch

De mate waarin de nabootsing realistisch is kan sterk verschillen. Sommige spellen zijn metaforisch van aard, zoals een limonadefabriek die model staat voor een olieraffinaderij (wij maakten ooit de game Perlimo voor Shell). Andere spellen zijn ‘echte’ organisaties in het klein (zo hebben we AUB – Algemeen Uitkeringsbureau Benelux gemaakt voor UWV). Het voordeel van een metafoor is dat spelers zich niet zo druk maken of ‘hun’ organisatie wel ‘echt’ is weergegeven. Een nadeel is dat de vertaling van inzichten naar de praktijk wat meer fantasie vergt.

Voordelen van spelsimulaties

Het grote voordeel van een simulatie is dat je kunt spelen en leren in de werkelijkheid zonder echte risico’s. Denk aan de flight-simulator, waarin piloten kunnen crashen zonder dat er doden vallen.
Als het spel met een groep of team van collega’s gespeeld wordt ontstaan er ook inzichten over elkaars competenties. Zo kan een spelsimulatie een krachtig instrument zijn in team- en organisatieontwikkeling.
Vaak wordt een spelsimulatie met de hele organisatie gespeeld, en is dan een zeer krachtig veranderkundig instrument bij cultuurverandering. Alle neuzen dezelfde kant op door het delen van een gezamenlijke ervaring en het scheppen van een eigen, gedeelde ‘taal’.

Ervarend leren

In een spelsimulatie leer je door te doen. Het voordeel van deze vorm van leren is dat theorie en praktijk in het leerproces veel beter verbonden zijn. Wensen, inzichten, problemen en vraagstukken komen zo ‘van het papier af’. Veel mensen (maar niet alle!) leren gemakkelijker door te doen dan door te denken. Een ander voordeel is dat veel vraagstukken in een organisatie bijzonder complex zijn: ze ontstaan uit een veelheid van in elkaar grijpende factoren. Net als in de werkelijkheid worden in een spelsimulatie praktische opgaven uitgevoerd. De ervaringen die de deelnemers hiermee opdoen, dragen bij aan een verbeterd inzicht in complexe processen en in de samenhang van de factoren waaruit ze bestaan.

• Een spelsimulatie is dynamisch en interactief. Zij wordt beïnvloed door het handelen van de deelnemers en verandert daardoor voortdurend. De deelnemers krijgen te maken met de gevolgen van hun beslissingen en moeten daarop weer reageren.
• Een spelsimulatie brengt abstracte begrippen als organiseren, plannen, uitvoeren, coördineren en controleren tot leven. Spelers kunnen in een veilige situatie nieuwe strategieën en tactieken, nieuwe houdingen en zienswijzen uitproberen.
• Een spelsimulatie daagt de deelnemers uit te communiceren over de effectiviteit van elkaars gedrag. Daarmee worden de verschillende stijlen zichtbaar en wordt een kritische beschouwing van het eigen gedrag gestimuleerd.
• In een spelsimulatie leren de deelnemers door directe ervaring de loop van de gebeurtenissen te doorzien. Zij begrijpen de verschillende belangen en invalshoeken en de consequenties daarvan. Zij ontwikkelen zo een geïntegreerde overall-visie op hun werk en werkelijkheid. Deze visie kan dan leidraad zijn voor een versterkt functioneren in de eigen organisatie.

De fun-factor is hoog bij een spelsimulatie. Toch schuilt hierin ook een risico. Te vaak worden simulaties ingezet als ‘spelletje’ of als schoolreisje. Daar is niets op tegen, maar het leereffect is dan vaak nihil. Wil je er een indringende leer- en veranderervaring van maken, dan is het zaak zorgvuldig te ontwikkelen en te begeleiden.