Effectief contracteren is soms lastig, je komt namelijk ook jezelf tegen als teamcoach in het eerste contact met de opdrachtgever. Een definitie van contracteren luidt: ‘Contracteren is het een proces van relationeel en inhoudelijk kaderen met als doel om tot afspraken te komen tussen betrokken partijen rondom wat er geleerd wordt’* Vanuit de ontmoeting (contact) ontstaat het contract.

De ontmoeting als interventie

Van één van mijn leermeesters, Morten Hjort, leerde ik ‘De ontmoeting is de moeder van alle interventies’. Het vormt de bedding. Contact gaat samen met kwetsbaarheid, je bent als begeleider in het geding. Werken met teams in organisaties vraagt dat je contact maakt met je eigen leerthema’s. Je neemt jezelf altijd mee in de ontmoeting met de ander; denk aan je overdrachtspatronen, je polariteiten, je maskers en drivers.

Hiermee innerlijk contact maken vóórdat je het gesprek aangaat met een potentiële opdrachtgever maakt dat je ook werkelijk in staat bent je te openen. Wat je in de eerste ontmoeting laat liggen komt later terug. De leervraag in de ontmoeting weten te brengen is de grote uitdaging. Hiervoor is het nodig aan te nemen wat er is, dit doe je door alles wat je ziet en waarneemt binnen te laten komen; je ervaart wat dit met jou doet.

Je buigt voor de opdrachtgever en zijn vraag, voor de organisatie en hoe je zelf hierin beweegt. Door echt gewaar te zijn, open je jezelf voor alles wat er speelt. Door aan te nemen en zo een voorganger in leren te zijn, stimuleer je autonomie en het leervermogen van degene(n) die je begeleidt. Dit komt uiteindelijk terug in het inhoudelijke contract dat gaat over wat er geleerd gaat worden en waar de verantwoordelijkheden liggen.

Er zijn drie ‘plekken’ die je tegen kan komen als je vanuit het eerste contact gaat contracteren rondom
een vraag. Om betekenisvol te kunnen als teamcoach zijn is het zinvol zicht te hebben hoe jij beweegt tussen de verschillende plekken.

1. Magische plek

Dit is de plek die je heel gemakkelijk inneemt, je hoeft er geen moeite voor te doen. Op deze plek laat je jouw primaire beweging zien die je hebt ontwikkeld in je gezin van herkomst. Je gaat vaak hard aan het werk, echter vaak beklijven inspanningen maar kort. Ook kan het zo zijn dat je de ander de mogelijkheid tot leren ontneemt omdat je (onbewust) op zijn plek gaat staan.

Persoonlijk ben ik heel goed in ‘het te gaan regelen’ voor een opdrachtgever. Anderen zijn bijvoorbeeld weer goed in het analyseren van de vraag of het bieden van steun. Het is krachtig je bewust te zijn van je magische beweging, deze gaat namelijk uit van jou en sluit daardoor niet automatisch aan bij wat er nodig is voor het opdrachtgevend systeem.

2. Aangeboden plek

Dit is de plek die een opdrachtgever je aanbiedt door de wijze waarop hij de vraag stelt, toelicht of wellicht een doorkijkje naar een mogelijke oplossing geeft. Heerlijk van deze plek is dat je hier enorm kan scoren. De oplossing lijkt voor de hand te liggen, de opdrachtgever is tevreden want krijgt wat hij vraagt. Kritisch de situatie onderzoeken zonder meteen mee te gaan met de richting die geboden wordt is nodig om tot een aanbod te kunnen komen dat het team of de organisatie verder helpt.

Wat hier makkelijk ontstaat is een verborgen contract, dit is vrijwel nooit een bewuste keuze. Door op de aangeboden plek te blijven staan, stap je mogelijk in een verborgen contract. Dit is een set van onuitgesproken regels en afspraken dat ervoor zorgt dat uitvoering van het inhoudelijke contract wordt belemmerd. Een echte leerlijn wordt op deze manier uitgesloten.

Opdrachtgevers besteden (onbewust) graag hun eigen onmacht uit aan de teamcoach. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de opdrachtgever het zelf te spannend vindt om naar zichzelf en/of het MT te kijken en jou vraagt of je met de teamleiders en hun teams aan de slag wil gaan.

Zelf heb ik een keer ervaren dat ik te vlot van start ben gegaan met het ontwerp van een traject, terwijl ik eigenlijk wel aanvoelde dat op directie niveau er nog niet echt ‘ja’ tegen het deelnemersveld gezegd was. Uiteindelijk heeft het erg lang  geduurd tot er een go voor de uitvoering kwam. Ik had beter met de gedelegeerd opdrachtgever aan de start heel goed kunnen onderzoeken hoe het in elkaar stak en mijn gevoel daarover dus in te brengen. Je komt een verborgen contract op het spoor door te kijken naar de plek die je inneemt tijdens de opdracht.

3. Dienende plek

Waarde toevoegen aan een organisatie, team, individu is kijken wat de ander verder helpt, waar jij betekenis kunt geven. Hiervoor is het nodig dat jij als teamcoach ervaart wat jij in de ontmoeting met de ander zelf tegenkomt.

Het vraagt moed om de weg naar binnen af te leggen. De laag waarop je contact maakt met je eigen binnenwereld bepaalt de laag waarop je het team kunt ontmoeten en begeleiden in haar leerproces. Waar resoneert de ander aan bij jou en hoe ga je hier vruchtbaar mee om?

Je kent je magische beweging en herkent een aangeboden plek. Je bent je bewust van  (tegen)overdrachtspatronen. Je luistert niet alleen naar wat er gezegd wordt, maar ook wat er niet gezegd wordt. Je bent in staat jezelf en de ander met alles erop en eraan in te sluiten en vandaar met een open hart te komen tot een dienend contract waar geleerd kan worden.

*Passe-partout, oa Wibe Veenbaas, Morten Hjort.

Murielle Spanhoff werkt vanuit haar eigen bureau TICO Consultancy als (Executive) Teamcoach en
begeleider van leiderschapsontwikkeling. Ze is als opleider verbonden aan diverse opleidingen binnen
Teamchange.

‘Systemisch werken in organisaties’

De kunst
Volledig
In het hier en nu
Aanwezig te zijn
Wetend wat ik oproep
Te ervaren wat mijn lijf mij in de ontmoeting vertelt
Mijn eigen bocht te nemen die resoneert
Mijn verhaal te laten klinken
De dienende plek te zoeken
Hun kwaliteiten in het licht zetten
Ontbloten waar zij zich eigenlijk voor schamen,
Of tegenop zien