Kijk onder het teamoppervlak

De onderstroom observeren langs 4 thema’s. Zet je duikbril maar op

Je voelt soms haarfijn dat er dingen spelen in de onderstroom, maar wat is het precies? Hoe leg je er de vinger op? Het aanvoelen is soms makkelijker dan de onderstroom observeren. Deze checklist geeft je een viertal thema’s om op te letten bij het onder water kijken. Het zijn onderwerpen die jou informatie geven over de groepsdynamiek. Besef wel dat wie voor het eerst een duikbril opzet en onder water gluurt soms kan schrikken. Al die kleuren, diepten en monsters!

Onderstroom duikbril Checklist © Teamchange (8)

In dit artikel

Onderstroom observeren is onder water kijken

Het groepsleven zou je kunnen zien als een ijsberg. Alles wat bewust wordt gemaakt, dus ‘boven water’ komt, is onderdeel van de inhoud. Het onzichtbare is deel van het relatiedomein. Niet alles in de dynamiek van de groep valt zichtbaar te maken omdat sommige inhouden, procedures en processen onbewust zijn. Je weet niet altijd welke opvattingen je heimelijk koestert. Welke kennis je bezit. Een buitenstaander kan dat soms wel zichtbaar maken.

Wat is zichtbaar, wat onzichtbaar?

Het relatieniveau is inderdaad het meest onzichtbaar, maar een deel is ook zichtbaar. Bijvoorbeeld twee teamleden die elkaar openlijk erg leuk vinden. Of iemand die steeds verveeld uit het raam kijkt. De inhoud is meestal goed zichtbaar, maar ook niet altijd. Er is altijd inhoud die verborgen blijft. Er wordt bijvoorbeeld informatie achtergehouden of verzwegen. Zoals informatie die politiek gezien beter niet openbaar kan zijn. Ook procedures kunnen onzichtbaar zijn. Bijvoorbeeld: afspraken die nog wel werken maar ‘vergeten’ zijn. Of structuren, gewoonten en rituelen die nageleefd worden maar die niemand meer ‘ziet’. Bijvoorbeeld: de gasten worden altijd opgehaald door de secretaresse. Je hebt het er niet over, het is gewoon zo.

Hier zijn vier thema’s of categorieën om op te letten als je de onderstroom wilt waarnemen.

Thema: Communicatie

  • Hoe zit men erbij (letterlijk en figuurlijk)?
  • Wat wordt er wel en wat juist niet gezegd?
  • De verdeling van spreektijd, en het tempo
  • Intonatie: stellend, vragend, eisend?
  • Hoeveel wordt er op elkaar gereageerd?
  • Wie kijkt naar wie?

Thema: Spanning

  • Te veel spanning maakt het onveilig
  • Te weinig spanning maakt het saai
  • Wat doen ze om spanning te reduceren? grappen?
  • Wat doen ze om spanning op te voeren? uitdagen?
  • Wanneer zie je energie opvlammen?
  • Hoe gaan ze om met conflicten en tegenstellingen?

Thema: Besluitvorming

  • Bij gebrek aan beter neemt men het eerste voorstel klakkeloos aan
  • Een kliek of coalitie neemt het besluit
  • Wordt er veel druk uitgeoefend?
  • Consensus: tegenstanders leggen zich erbij neer (onverschillig?)
  • (schijnbare) unanimiteit: en de tegenstanders zwijgen
  • Geen besluit: steeds nieuwe bezwaren

Thema: Initiatieven

  • Wie doet de voorstellen? welke patronen ontstaan daarin?
  • Worden voorstellen en ideeën opgepakt?
  • Zit er creativiteit in de groep?
  • Hoe spreken ze over mogelijke bezwaren?
  • Helpen ze elkaar, is er synergie?
  • Doet ieder z’n deel of trekt één de kar?

Er is, kortom, heel veel te zien, zowel boven, als onder ‘water’. Alle drie de niveaus van samenwerking zijn even belangrijk, hoewel aan dat wat concreet en zichtbaar is, vaak het meeste aandacht wordt gegeven. Met ‘onder water kijken’ til je de samenwerking naar een hoger niveau.

Aanverwante artikelen

15 Tips voor begeleiders van spelsimulaties

Groepsdynamiek in 12 Angry Men

Kijken naar de onderstroom in teams: vier basisbehoeften

Het Teamwiel® – 36 ideeën voor diagnose en interventie

33 Paradoxen en dilemma’s bij samenwerken en veranderen

Geef een reactie

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Welk account wil je maken?

Minimaal 8 tekens, 1 hoofdletter, 1 cijfer en 1 leesteken. Gebruik geen wachtwoord dat je elders ook gebruikt.

Minimaal 8 tekens, 1 hoofdletter, 1 cijfer en 1 leesteken. Gebruik geen wachtwoord dat je elders ook gebruikt.

Minimaal 8 tekens, 1 hoofdletter, 1 cijfer en 1 leesteken. Gebruik geen wachtwoord dat je elders ook gebruikt.

Profiel maken

  • JPG/JPEG/PNG
  • Zo vierkant mogelijk
  • Vooral je gezicht
  • Max 1 mb
Het Teamchange Jaarcongres en Alumnidag 2023
Meer informatie +

Kom kennismaken met ons!

Je wilt wellicht met ons samenwerken of je bij ons laten opleiden, maar nog even ‘gevoel’ krijgen bij wie wij zijn? Of je hebt gewoon een aantal vragen die je liever persoonlijk bespreekt?

Laten we (video)bellen!

Laat hieronder je gegevens achter en we boeken samen een (half)uurtje in dat ons past. We ontmoeten elkaar via telefoon, Teams of Zoom. Geheel vrijblijvend uiteraard. Wij vinden kennismaken altijd waardevol. In principe neemt Martijn Vroemen contact met je op, maar je kunt ook kiezen voor andere Teamchangers.

Handleiding Zoom + mini-werkvormen

logokleinpath