Complexiteit: teams kunnen lastige klussen klaren
Misschien wel de belangrijkste reden om in teamverband te werken is de mogelijkheid die het biedt om multidisciplinair te werken. De problemen waarmee organisaties en maatschappelijke velden te maken krijgen zijn ingewikkeld geworden. Het verwarrende is wel dat met teamwerk de complexiteit te lijf wordt gegaan maar dat dit ook weer complexiteit met zich meebrengt. Pogingen om af te stemmen tussen verschillende disciplines leiden nogal eens tot vruchteloze verkenningstochten zonder dat het ‘eigenlijke’ werk nog wordt gedaan.
Kwaliteit: teams gericht op klanten
Service, kwaliteit en klantgerichtheid hebben de laatste twintig jaar in de meeste organisaties een volwassen gezicht gekregen. Eerst in het bedrijfsleven, waar men was geschrokken van de concurrentie uit opkomende economieën die goed en goedkoop konden leveren. Vervolgens ook bij de overheid en in de non-profitsector. Vandaag zijn het de mondige burger, de mondige patiënt en de mondige leerling die aan professionals vertellen wat ze verlangen. In de frontoffice worden teams gevormd: dienstverlenend en multispecialistisch, gericht op klanten, zoals serviceteams, verkoopteams, behandelteams, onderwijsteams, et cetera.
Professionalisering: ruimte voor de professional
In steeds meer organisaties wordt de werknemer professioneel zelfstandig. Niet alleen in de gezondheidszorg, het onderwijs en de vrije beroepen, maar in de gehele tertiaire en quartaire sector van de economie. Professionele werknemers (kenniswerkers) willen en kunnen zelfsturend zijn. Dit vraagt een andere opstelling van het management en een andere inrichting van organisaties. Het werken in teams waarin medewerkers meer eigen verantwoordelijkheid krijgen, is daarbij de favoriete oplossing.
Individualisering: met teams meer inspraak
De opvattingen over arbeid zijn in de loop van de tijd flink veranderd. Enerzijds vinden werknemers steeds minder dat arbeid de enige levensvervulling is, nog afgezien van het feit dat het hebben van werk niet meer vanzelfsprekend is. Zij die een baan hebben willen dat combineren met de ‘rest van hun leven’. Deeltijdarbeid, flexibele werktijden en freelancecontracten zijn het gevolg. Het aantal ZZP’ers bedraagt in ons land al meer dan een miljoen. Dit is er mede de oorzaak van dat steeds meer werk op projectbasis gedaan wordt, met veel tijdelijke inhuurkrachten.
Ontstaffing en verplatting van organisaties
Reorganisaties zijn vaak tot vervelens toe gericht op afslanken en bezuinigen. Bedrijven proberen onder meer door kostenverlaging, geholpen door automatisering, in business te blijven. Dit resulteert in inkrimpingen op de werkvloer. En in ontstaffing. Vaak door uitbesteding of decentralisatie. Staftaken die overblijven worden meer en meer ingebouwd in de lijn. Lijnmanagers gaan bijvoorbeeld meer personeelswerk doen: functioneringsgesprekken voeren, de opleidingsbehoefte peilen en nieuwe werknemers selecteren. Tegelijkertijd worden dergelijke verantwoordelijkheden lager in de organisatie gelegd. Het werken in teamverband lijkt bij uitstek geschikt om de combinatie van primaire en ondersteunende taken als collectief op te pakken.
Organisatieleren: teams vergroten leerpotentieel
Individueel leren is niet per se relevant voor een organisatie. Dat is het wel als de inzichten naar het organisatieniveau getild worden. Teams zijn hiervoor het ideale medium. Zij zijn de basis als het gaat om het uitwisselen en verzamelen van best practices. Omdat het werk van teamleden veel zichtbaarder is voor elkaar dan wanneer mensen in afzondering werken. Teams zijn het platform voor het evalueren van resultaten omdat de volledige uitvoering van het werk bij het team is belegd. En teams vormen een meer vanzelfsprekende omgeving waarin mensen elkaar feedback kunnen geven.
Netwerken: teams doorbreken vaste structuren
De buzz van vandaag: het vormen van netwerken. Het mooiste voorbeeld daarvan is internet, waar zich razendsnel gemeenschappen vormen dwars over culturele, politieke, economische of welke grens dan ook. Organisaties lijken op te lossen in webstructuren, met weefsels die zich over tijd- en plaatsgrenzen heen vormen, met de snelheid van een straalvliegtuig. Er ontstaan nieuwe samenwerkingsconcepten die zich niets aantrekken van de waarden van warm contact. Mensen die elkaar nooit ontmoet hebben blijken prima te kunnen samenwerken in multiculturele, multispecialistische en multitijdzone teams. De huidige communicatietechnieken maken dit mogelijk. De aarde wordt klein. Heel klein.
Flexibilisering: snel schakelen met teams
Aanpassingsvermogen, souplesse, reactievermogen: het zijn de organisatiewaarden van nu. Bedrijven moeten lenig en atletisch zijn. Overaanbod van personeel kan binnen enkele jaren omslaan in schaarste. Klanten gedragen zich onvoorspelbaar. Supersnel schakelen is dus het parool. Door in zelfsturende teams te werken kan de flexibiliteit van de organisatie toenemen. Het beeld van de ‘zwerm’ wordt tegenwoordig veel gebruikt. Organisaties bestaan uit samen vliegende, zelfstandige onderdelen die in een oogwenk van vorm kunnen veranderen.
Schaalvergroting: met teams het overzicht houden
Er worden dan ook op grote schaal netwerken en strategische allianties gevormd. Er wordt gefuseerd, samengesmolten en overgenomen. Juist in het spanningsveld tussen groot en flexibel zijn, is het antwoord bij uitstek: modulariseren. De organisatie wordt opgedeeld in overzichtelijke, relatief eenvoudig te besturen, zelfstandige eenheden, businessunits en divisies die verantwoordelijk zijn voor het eigen resultaat en die vrijwel geheel zelfstandig worden toegerust met ondersteunende diensten. De losse onderdelen zijn eenvoudig uit te breiden of af te stoten. Het denken in afgeronde, zelfstandige werkeenheden maakt de liefde voor teams groot. Is dat niet mooi?
Een uitgebreide toelichting vind je in het boek Team op Vleugels (Martijn Vroemen, Kluwer, 2009).