Hieronder staat het ontwikkelmodel voor adviseurs (1). Centraal staat jouw expertise die bijvoorbeeld ligt binnen HR, communicatie, ICT, juridische zaken, techniek, finance of veiligheid ligt. Wat is jouw vak? Naast de expertise spelen er voor adviseurs nog een vijftal facetten om je beter te leren adviseren.

• Speelveld: dit is het samenspel tussen de adviseur, zijn interne klant/opdrachtgever en de doelgroep. Rond het vraagstuk in een specifieke organisatie met haar externe omgeving. Hoe werkt dit systeem en welke plek neem jij hierbij in? Richt jij jezelf meer op de opdrachtgever of op de doelgroep?
• Persoon: jouw eigenschappen en de manier waarop jij je verhoudt tot en kijkt naar je omgeving. Dit is bepalend voor jouw advies. Jij bent degene die vertrouwen moet opbouwen bij je omgeving en daarmee ben je de sleutel van je eigen succes. Hierbij gaat het over jouw drijfveren, waarden (willen) en overtuigingen (denken). En de inzet van je gevoel (voelen). Bij dit laatste hoort ook jouw containment. Dit is de mate waarin jij jezelf inspannende situaties staande kunt houden en als het ware een veilige container biedt aan jezelf en jouw omgeving.
• Adviesinstrumentarium: dit bestaat uit de tools, modellen en theorieën die je kunnen helpen om inzicht te krijgen in jouw adviesproject. Je kunt hierbij denken aan modellen rondom probleemverkenning, diagnose, omgevingsanalyse, participatie strategieën, draagvlak creëren en veranderkunde.
• Competenties: op basis van onderzoek hebben we een lijst van acht belangrijke competenties voor interne adviseurs opgesteld. Deze competenties zijn: Het goede gesprek voeren, (Zelf)reflectie, Verbinden met de ander, Eigen stevigheid, Gevoel voor context en belangen, Veranderkundig inzicht, Conceptueel denken en Voorbereiden & organiseren.
• Professioneel netwerk: het in- en externe netwerk dat jij gebruikt om je expertise, handelingsrepertoire en casuïstiek te toetsen, uit te breiden en te verrijken. In je professionele netwerk krijg je hulp, kun je stoom af blazen en kun je leren en ontwikkelen.

Het ontwikkelen van die competenties is een belangrijk onderdeel van je professionalisering. Het werken aan jezelf met het ontwikkelmodel helpt je om jouw professionele identiteit te versterken. Hiermee versterk je jouw zelfsturing, veerkracht, werk je aan jouw wijsheid en excellentie (2). Bepaal voor jezelf welke van de facetten van het ontwikkelmodel aandacht nodig hebben. Het is het mooiste om aan jouw klanten of opdrachtgevers, collega’s en juist ook vakgenoten te vragen waar zij vinden dat jij een stap kan maken. Je kan daarvoor dit model gebruiken. Zo maak je concreet wat je kunt ontwikkelen en kan je blijven leren. Waardoor je werk als adviseur beter en vooral ook leuker wordt.

Jouw expertise staat centraal!

Adviseren is een rol die je inzet om jouw expertise over de bühne te krijgen. Vanuit jouw expertise kijk je op een andere manier en hiermee kan je jouw opdrachtgever of omgeving ook anders laten kijken. Ad visere betekent anders kijken. Een HR-adviseur kijkt anders naar een vraagstuk dan een veiligheidsexpert of een jurist. Wat is jouw expertise? Waar ben jij van? Wat is jouw specialisatie daarbinnen?

David Maister (3) stelde al: ‘Love your topic. It will show.’ Jouw expertise kennen, nieuwsgierig zijn en blijven kijken naar de ontwikkelingen daarin zijn een belangrijke basis voor ieder adviseur. Doe dat op basis van je eigen ervaringen als professional en de kennis en ervaringen van (wetenschappelijke) anderen. Stem dat af met de organisatie waarin je werkt en de stakeholders binnen en buiten de organisatie.  Zo werk je evidence based, op basis van de voor jou best beschikbare informatie om tot jouw werk te komen. En zo blijf je jezelf ontwikkelen.

Wortelstok model: verbreden en verdiepen

Het helpt als je weet waar je van bent, wat jouw expertise is of expertises zijn en wat jouw specialisaties daarbinnen zijn. Teken dit voor jezelf als wortelstok. Het horizontale deel staat voor specifieke kennis en vaardigheden die de basis zijn van je expertise, het generalistische deel. Deze maken het makkelijk om met anderen samen te werken, doordat je snapt welke taal zij spreken. Het verticale deel staat voor de specialistische kennis en vaardigheden: dat wat jouw vlag is, daar onderscheid jij jezelf mee.

Doordat professionals eerder gaan werken en vaker van baan wisselen zie je steeds meer ‘loten’ ontspringen waardoor er meer verschillende specialisaties ontstaan. Het is de kunst om jezelf gedurende je loopbaan te blijven verbreden én verdiepen. Als je jezelf te lang in de breedte ontwikkelt dan krijg je afwisselend werk met het gevaar dat het teveel en versnipperd wordt. Als je teveel in de diepte ontwikkelt dan weet je ‘waar je van bent’ maar kan je moeite krijgen om het gehele vraagstuk te blijven zien of kunnen samenwerkingen lastiger worden.

Samenvattend: beter leren adviseren

• Kies voor een expertise, wordt en blijf daar goed in én ontwikkel jezelf in de breedte (generalistisch) en de diepte (specialistisch).
• Ontwikkel naast jouw expertise jezelf als adviseur zodat je advies wordt geaccepteerd en je een goede positie krijgt
• Richt jezelf op het speelveld, je eigen ontwikkeling als persoon, jouw adviesinstrumentarium, de competenties van een adviseur en jouw professionele netwerk.

Door Machiel Willemsen. Hij schreef met Noëlle van de Hagen het boek Advieskunst, de interne adviseur in positie waarin zij een nieuwe visie ontwikkelden op intern adviseren. Daarvoor bestudeerden zij literatuur, interviewden 20 zeer ervaren adviseurs en deden onderzoek naar competenties. Zie voor mooi en praktisch materiaal en aanbod voor trainingen: www.advieskunst.nl.

Je kunt het boek hier bestellen.

1. Hagen, van der, N. en Willemsen, M. (2019). Advieskunst. De interne adviseur in positie. Deventer, Management Impact
2. Ruijters, M.C.P. (2015). Je binnenste buiten. Over professionele identiteit in organisaties. Deventer: Vakmedianet.
3. Maister, D.H., Green, C.H., & Galford, R.M. (2001). De vertrouwde adviseur. Schoonhoven: Academic Service.